Deelnemer uitgelicht: Gert Haasjes

In elke nieuwsbrief lichten we een deelnemer aan het ANLb uit. Wat voor beheer heeft deze deelnemer? Wat zijn de drijfveren om mee te doen? Welke aanpassingen in de bedrijfsvoering zijn er nodig om mee te doen? In deze “Deelnemer uitgelicht” Gert Haasjes uit Vollenhove, een deelnemer met beheer in de droge dooradering.

Type bedrijf: melkveebedrijf

Runt bedrijf: alleen         

Aantal stuks vee: 70 stuks melkvee, jongvee wordt aangekocht

Aantal hectares: 37 ha, allemaal veldkavel, waaronder 17 ha pacht van het waterschap en pacht van landgoed/ stichting De Oldenhof.

Welke pakketten heb je afgesloten binnen ANLb? 
Het grootste deel van het beheer bestaat uit botanisch hooiland, dat is ongeveer 8 ha. Daarnaast heb ik twee poelen en twee houtwallen onder beheer. De ene houtwal heeft in deze contractperiode alleen jaarlijks beheer, de andere houtwal heeft naast jaarlijks beheer ook een eindkap.

Hoe lang doe je al aan agrarisch natuurbeheer?
Al een behoorlijke tijd, vanaf 1996. Toen lag er een vraag vanuit de provincie en kwam er een subsidieregeling beschikbaar. Er waren toen mogelijkheden voor botanisch beheer op landgoed De Oldenhof. Dit betekende dat de percelen verschraald moesten worden, door ze niet meer te bemesten. Dit waren incourante stukken, waaraan veel moest gebeuren voordat het landbouwkundig interessante percelen waren. Ook wilde het landgoed dat het land in oude staat zou blijven, waardoor verbetering niet mogelijk was. De percelen waren vaak nat als gevolg van een leemlaag en daarnaast lagen ze naast het bos. Ik zat toen ruim in het land, dus financieel was dit beheer aantrekkelijk. Het gras kon ik goed gebruiken voor het jongvee, of verkopen aan mensen met paarden. 

Inmiddels is de bodem na al die jaren erg verschraald en is de opbrengst erg terug gelopen. Wat bemesting met vaste mest is hier wellicht een goed oplossing, dus het is mooi dat er meer maatwerk mogelijk is in het nieuwe stelsel. Ik verwacht dat er dan ook weer meer insecten komen, die weer vogels aantrekken. De vogels hebben toch wat bemesting nodig om aan voedsel te komen. 

Begin deze eeuw konden ook de houtwallen en poelen onder beheer worden gebracht. Zowel de houtwallen als de poelen waren van oudsher al aanwezig, zelfs mijn vader weet niet beter dan dat de poelen er waren als  drinkplaatsen voor het vee. Eén poel ligt in de schaduw en is daardoor minder aantrekkelijk voor amfibieën, de andere poel ontvangt meer zonlicht. Het beheer was destijds al vergelijkbaar met nu, dus in dat opzicht is er niet veel veranderd.

Beheer van houtwallen en poelen zijn een vak apart. Welk beheer voer je op welke momenten uit?
Eén van mijn houtwallen had in deze contractperiode een eindkap. Dat betekent dat alles eraf gezaagd moet worden met uitzondering van enkele overstaanders, in mijn geval knoteiken. Deze houtwal stond eigenlijk al te lang zonder eindkap. Voor knoteiken moet je niet te lang wachten met terugzetten. Ik heb nu eerst een deel van de uitlopers eraf gezaagd en één uitloper laten staan, zodat de eik blijft leven. Die uitloper zaag ik later af. Dit keer zijn alle eiken weer uitgelopen. Een paar jaar geleden heb ik de eindkap bij de andere houtwal uitgevoerd, maar daarna volgde de droogte. Daardoor zijn verschillende eiken kapot gegaan. 

Jaarlijks onderhoud bestaat vooral uit het weghalen van bramen en verwijderen van takken die te ver over het land hangen. Daarnaast maai ik de walgoot regelmatig schoon. Exoten staan er niet in mijn houtwallen, dus die hoef ik niet te verwijderen. Er staan vooral eiken, maar ook enkele iepen, hazelaars, lijsterbessen en hulst. 

Bij de poelen haal ik de takken eruit en soms de bladeren van de bodem met een hark of een kraantje. Daarnaast maai ik af en toe de kanten, maar begroeiing valt mee, dus dit is niet heel vaak nodig. Bij de ene poel moeten eigenlijk wat takken weg gezaagd worden voor een betere lichtinval, maar daar heb ik een hoogwerker voor nodig.

Wat zijn je drijfveren om mee te doen met ANLb?
Dat is een combinatie van factoren. Het is voor mij financieel aantrekkelijk om beheer te doen op de minder courante percelen. Daarnaast houd ik van natuur, de overgang van bos naar kruidenrijke percelen vind ik mooi. Maar ook de afwisseling tussen natuur en landbouw vind ik mooi, omdat dit zorgt voor veel variatie in soorten.

Welke aanpassingen in jouw bedrijfsvoering zijn er nodig om mee te kunnen doen aan ANLb? 
Eerst zat ik ruim in het land, dus toen hoefde ik weinig aan te passen. Het is vooral rekening houden met maaien, zodat er in ieder geval één keer gemaaid wordt om het juiste moment. Beheergras inkuilen lukt gewoonweg niet, dus ik maak er hooi van. 

Na al die jaren verschraling komt er niet zoveel gras meer van de percelen af, dus dat merk ik vooral in de opbrengst. Ik heb nog voldoende land, ook omdat ik geen jongvee meer heb, maar ik koop wel wat bijproducten voor in mengwagen. Eerder voerde ik het hooi aan het jongvee, nu zet ik een baaltje tegen voerhek bij de melkkoeien. De ene keer eten ze er meer van dan de andere keer, maar als ze wat structuur willen, dan is dat beschikbaar. Wat overblijft van het hooi gebruik ik als stalstrooisel.

Wat hoop je te bereiken met deelname aan agrarisch natuurbeheer? 
Ik wil graag aan burgers laten zien, dat je als boer meer doet dan alleen koeien melken en land bemesten. Maar agrarisch natuurbeheer moet wel rendabel zijn. Er moet een evenwicht zijn tussen het agrarisch natuurbeheer en de reguliere bedrijfsvoering. Land is niet altijd geschikt als agrarische grond, met agrarisch natuurbeheer kun je dat verwaarden.

Welke tips over agrarisch natuurbeheer heb je voor andere deelnemers?
Laat je visie over gangbare landbouw los, ga anders denken over je land, niet alleen in VEM. Dat kan bijvoorbeeld ook betekenen dat je bemesting gaat loslaten. Bij Friesland Campina telt het agrarisch natuurbeheer mee voor punten, waardoor het ook op die manier wat oplevert. Je kunt de incourante percelen inzetten voor agrarisch natuurbeheer, waardoor een winwin-situatie ontstaat. De meeste boeren hebben voldoende voer, behalve met droogte, dus dan zijn er ook mogelijkheden voor agrarisch natuurbeheer in je bedrijfsvoering.