Weidevogelseizoen 2023

Weidevogels: daar doen we het allemaal voor, tenminste, de meeste deelnemers dan. Boeren, vrijwilligers, jagers, het Collectief, we doen ons best voor zoveel mogelijk vliegvlugge kuikens. Het ene jaar gaat het beter dan het andere jaar. Hoe kijken we terug op 2023? Met dank aan de vrijwilligers hebben we voor verschillende gebieden wat resultaten op een rij kunnen zetten.

Tolhuislanden
Tolhuislanden had een goed jaar: er zijn 188 nesten gevonden op percelen zonder beheer of met legselbeheer. Het merendeel hiervan was van de kievit (136 nesten), maar ook 22 nesten van de grutto en 15 nesten van de wulp. Van de 188 nesten zijn er 127 uitgekomen (68%), een beter resultaat dan de afgelopen jaren. De meeste predatie vond plaats in De Ruiten, aan de westkant van de A28. Aan de oostkant van de A28 wordt sterk ingezet op monitoring en predatorenbeheer en dat werpt zijn vruchten af.

Bij een BTS-telling vergelijk je territoria van broedende grutto’s en/of wulpen met het aantal gezinnen dat op een later moment aanwezig is. De BTS-telling in Tolhuislanden gaf een beter resultaat dan de afgelopen jaren: 83% voor grutto en 67% voor wulp. 

Marker- en Oosterbroek
In Marker- en Oosterbroek zijn in ieder geval 117 nesten gevonden van verschillende weidevogels, inclusief eenden. Tijdens de alarmtelling zijn grote aantallen alarmerende weidevogels waargenomen, wat duidt op grote aantallen gezinnen. Op Oosterbroek waren alleen al 30 paar grutto’s, tien paar tureluurs en vele kievitparen. 

In dit gebied was er een bijzonder resultaat: tijdens drone-onderzoek werd een grutto-ei gevonden in een kievitsnest. Dit ei hebben de vrijwilligers gemarkeerd en in een gruttonest geplaatst. Een kleine week later lagen er twee grutto-eieren in het kievitsnest en vijf grutto-eieren in het nest waar het ei in geplaatst was. De vrijwilligers hebben vervolgens een nieuw kievitsnest gemaakt op een paar meter afstand van het oorspronkelijke nest en in het loopspoor van de kievit. De twee grutto-eieren in het kievitsnest en het gemarkeerde ei zijn vervolgens in het nieuwe nest geplaatst. Beide nesten zijn uiteindelijk uitgekomen!

Blankenhammerpolder
In Blankenham was het een succesvol broedseizoen. In totaal zijn er circa 415 broedparen waargenomen, minimaal 270 broedparen kievit, >60 broedparen grutto, 60 broedparen tureluur, zeven broedparen wulp, enkele watersnippen en verschillende eendensoorten. Het uitkomstsucces van de nesten was met 92% bijzonder hoog, oftewel zeer weinig predatie. Ook tijdens de alarmtellingen zijn vele gezinnen waargenomen, waardoor BTS uitkwam op 85%. 

Bijzonder was de aanwezigheid van een in Portugal gezenderde grutto vrouw. Zij kwam tot broeden in Blankenham en de Spaanse onderzoekers hebben haar hier bezocht en haar man geringd. Helaas is dit nest in de eifase gepredeerd, als één van de weinige nesten in dit gebied. 

Giethoorn
Ook in Giethoorn waren weer vele weidevogels aanwezig. Eind mei zijn er 17 paren kievit, 23 paren grutto, één paar wulp en twaalf paren tureluur waargenomen, waarvan het merendeel met kuikens. Ook zijn hier broedende gele kwikstaarten, watersnippen, graspiepers, veldleeuweriken en verschillende eendensoorten gezien.

Opvallend dit jaar waren de grote aantallen gruttogezinnen, die aangetrokken werden door de drie plasdrassen. Door de extensieve begrazing ontstond er in de directe omgeving van de plasdrassen een afwisseling tussen hogere en lagere vegetatie met veel structuur voor de kuikens.

IJsseldelta
In de IJsseldelta zijn minder nesten gevonden dan in voorgaande jaren: 664. Door de natte zomer valt het resultaat waarschijnlijk uiteindelijk wel mee. Opvallend hierbij is dat de resultaten goed waren in de gebieden waar er een voor weidevogels geschikt mozaïek was gerealiseerd. 
Op verschillende locaties zijn zomerplasdrassen aangelegd, vooral op percelen met ontwikkeling kruidenrijk grasland, waarbij de pomp aangezet is na de eerste snede. Deze plasdrassen trokken door de droogte grote aantallen vogels aan en zorgden ervoor dat de vogels tot in juli in het gebied bleven.

Een voorbeeld van een goed mozaïek is Roebolligehoek, waar enkele boeren met verschillende typen bedrijven samen een mozaïek voor de weidevogels hebben gerealiseerd. De aantallen broedparen leken dit jaar tegen te vallen, er werden beduidend minder (broedende) weidevogels waargenomen dan voorgaande jaren. Bij de alarmtelling eind mei was het resultaat echter onverwacht: grote aantallen alarmerende oudervogels vlogen op: 40 paar grutto’s, 20 paar tureluurs en tien paar kieviten. Mogelijk kwamen de vogels door de kou in het voorjaar alleen van het nest af als het echt niet anders kon en zijn er daarom zo weinig territoriale vogels waargenomen.  

Bijzonder is ook dat er een scholekster in de IJsseldelta gebroed heeft op een scholeksterpaal, die het Collectief in 2023 op verschillende locaties geplaatst heeft.

Staphorsterveld
Voor het Staphorsterveld was het zowel qua uitkomstsucces als qua predatie een gemiddeld jaar. Het aantal vliegvlugge jongen van wulp en grutto was hoger dan voorgaande jaren. In dit gebied is inmiddels veel ervaring met het uitrasteren van wulpennesten. Opnieuw is vastgesteld dat dit een succesvolle aanpak is met een hoger uitkomstsucces.

Eesveen-Kallenkote
Eesveen-Kallenkote is aangemerkt als kievitgebied binnen het ANLb en dat is te merken aan de aantallen. In totaal zijn er 54 kievitsnesten waargenomen, twee wulpennesten en twee scholeksternesten. Van deze nesten zijn er 30 uitgekomen, een hoger uitkomstsucces dan in de afgelopen jaren. In de beheerde percelen is niet gezocht naar nesten, maar zijn wel verschillende broedparen grutto en tureluur vastgesteld. Opvallend waren de drie gruttogezinnen die naar een uitgerasterde plasdras trokken.

Wijthmen 
Ook Wijthmen is aangemerkt als kievitgebied en vanaf 2023 is er ANLb mogelijk. Er zijn in 2023 meer nesten gevonden dan in 2022 (158 nesten in 2023, 138 in 2022). Dat het hier om een kievitgebied gaat is duidelijk: 137 nesten waren van deze soort. De overige nesten waren vooral van tureluur en wulp, maar er broedde ook een grutto. Het nestverlies ligt met 44% op grasland en 64% op bouwland hoog. Van de zeven wulpennesten zijn er zes uitgekomen dankzij de wulpenrasters. Opmerkelijk was het hoge aantal onbevruchte eieren bij de wulp: in elk nest ging het om één tot drie eieren. Bijzonder waren de twee nesten van de kleine plevier, waar een extra groot wulpenraster omheen gezet is. Bij beide nesten zijn drie eieren uitgekomen.

Predatieonderzoek 
In 2023 zijn in negen gebieden steekproefsgewijs nesten gevolgd met wildcamera’s om het nestsucces en de eventuele predator vast te leggen. Momenteel worden de resultaten nog geanalyseerd, maar enkele conclusies kunnen wel getrokken worden. Het percentage gepredeerde nesten verschilde sterk per gebied. De predator die in de meeste gevallen verantwoordelijk was voor de nestpredatie was de vos. De steenmarter kwam hierbij op de tweede plaats. Beide soorten zijn in vijf van de negen gebieden waargenomen op camera. Andere soorten predatoren zijn slechts in één gebied waargenomen, waarbij de hermelijn in één gebied verantwoordelijk was voor zes gepredeerde nesten.